Excursie naar het Reichswald

vrijdag 11 oktober 2013

voorbereid door Tonny, Truus en Evert

 

Inleiding

Het Reichswald is een glooiend bosgebied tussen Kranenburg, Kleef en Goch in Noordrijn-Westfalen langs de Nederlandse grens met als hoogste top de 95 meter hoge Rupenberg.

Het heeft een totale oppervlakte van circa 5100 ha en is hiermee het grootste samenhangende natuurgebied in de regio Nederrijn. Het bestaat bijna geheel uit bos en er leven diverse soorten zoogdieren, waaronder edelherten, reeën, wilde zwijnen en dassen. Het bos is doorsneden met kaarsrecht, parallel lopende paden, die een rasterstructuur vormen. Het Reichswald is het Duitse deel van wat vroeger het Ketelwald (Ketilawald) was. Het hart van het Reichswald bestaat uit het 580 ha grote natuurgebied Geldenberg met daarin twee natuurreservaten van samen 49 ha. Het Reichswald maakt deel uit van de Nederrijnse heuvelrug.

Binnen het Ketelwaldgebied liggen natuurterreinen van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Forstamt Kleve en tal van andere eigenaren. Kort na de milleniumwisseling is een initiatief gestart om de samenwerking tussen boseigenaren te bevorderen. Dat moet resulteren in meer samenhang tussen de verschillende gebieden en meer ruimte voor de natuur in het bos.

Het Reichswald bestaat vooral uit loofbomen met overwegend beuken, een aantal kleinere percelen met zomereiken en plekken met naaldbomen met ondermeer wielewalen, wespendieven en zwarte spechten en het vliegend hert.

 

wespendief

Ontstaan van het Reichswald

Ketelwald is de middeleeuwse benaming van het vroegere aaneengesloten oerbos tussen Nijmegen en Xanten. Aan het eind van de Middeleeuwen waren er van dit enorme bos nog maar restanten over. Het grootste daarvan is het Duitse Reichswald dat op grond van zijn ecologische mogelijkheden en ligging het bruggenhoofd naar de Nederlandse kant vormt. Het strategisch gelegen bos dat eeuwenlang afwisselend in bezit was van de Heren van Gelre en Kleef viel in 1543 definitief uiteen, toen het hertogdom Gelre zijn zelfstandigheid verloor. Het deel rond Nijmegen/Groesbeek werd Bourgondisch rijksbezit en werd voortaan aangeduid als Neder(rijks)wald. Het Reichswald of Ober(reichs)wald was achtereenvolgens bezit van de hertog van Kleef, de keurvorsten van Brandenburg, de koning van Pruisen en daarna van Pruisen en Noordrijn-Westfalen. De naam Reichswald is tot op de dag van vandaag blijven bestaan. Anders ging het aan de Nederlandse kant. De benaming Nederrijkswald is verloren gegaan, omdat het bos in de 19e eeuw werd opgesplitst en in delen verkocht.

 

edelherten in het Reichswald

 

Tweede Wereldoorlog

In februari en maart 1945 vond in het bos een belangrijk gedeelte van Operatie Veritable plaats. Door de grote verliezen die daarbij plaatsvonden, is in het bos het Reichswald Forest War Cemetery opgericht. Deze militaire begraafplaats is de grootste van alle commonwealth begraafplaatsen in Duitsland. Een begraafplaats voor gevallenen aan Duitse zijde ligt op het terrein van de LVR-Klinik Bedburg-Hau.

Na de Tweede Wereldoorlog werden grote stukken bos gerooid om plaats te maken voor de dorpen Reichswalde en Nierswalde.

 

Wolf

Op 12 februari 2012 is in het Reichswald mogelijk een wolf waargenomen. Het gaat waarschijnlijk om een wolf die aan het zwerven was, afkomstig vanuit het oosten of zuiden van Duitsland. Tijdens zo’n zwerftocht kunnen wolven een paar 100 kilometer afleggen in een zeer korte tijd. Maar het blijft toch spannend wanneer de eerste echt waarneming met fotobewijs gaat plaatsvinden! Het Reichswald lijkt in ieder geval een prima ecologische verbinding te zijn voor de wolf om natuurgebieden in Nederland te bezoeken. Recentelijk is er een ecologische verbindingszone gemaakt van 500 meter breed en 200 meter in lengte tussen het Reichswald en de Sint Jansberg. Op voormalig agrarisch land zijn bosschages aangelegd. De zone maakt onderdeel uit van de robuuste ecologische verbinding die loopt vanaf de Oostvaardersplassen, via de Veluwe, Ketelwald en Maaswoud naar de Eifel. Inmiddels is in de Noordoostpolder bij Luttelgeest op 4 juli 2013 een doodgereden wolf gevonden. Door middel van dna-onderzoek is aangetoond dat dit de eerste zekere wolf in Nederland is sinds circa 150 jaar. Welke route het dier heeft gevolgd blijft natuurlijk gissen.

 

Programma

We beginnen in het Nierswalder Landhaus met koffie of thee plus. 's Avonds zullen we daar ook een hapje eten. Aan het Landhaus is de ''Alte Schule'' verbonden die tegenwoordig is ingericht als hotel. Als je snel bent kan je daar desgewenst nog een kamer bemachtigen. We worden begeleid door Gustav Kade, een VVV-man en een Fachführer, een boswachter.

Van uit het Landhaus doorkruisen we het Reichswald en bezoeken onder meer het natuurmonument Geldenberg (oorlogsgraven monument), de zeven bronnen, de tuin van Moritz von Nassau en het klooster van de graven van Gelre.

Routebeschrijving

Rij richting Nijmegen, Berg en Dal, Heilige Landstichting naar Kranenburg in Duitsland, neem weg nr. (B) 504 richting Kessel, na ongeveer 5 km begint het Reichswald al, neem de eerste weg links, dan rij je langs Geldenberg, na 3 km een vrij drukke weg, de L484,S oversteken en doorrijden richting Nierswalde 

het Reichswald

 

Het hotelrestaurant, het Nierswalder Landhaus, staat hier onder afgebeeld. Daar beginnen we om 10 uur.

 

 

Opgeven

Uiterlijk op 6 oktober bij Tonny en Evert, 071 - 5 134 259 of evert@meelis.net