Amsterdamse Waterleidingduinen

dinsdag 13 juni

voorbereid door Han en Ferry Bouman

Waterwinning en natuurbehoud

Waterwinning heeft ervoor gezorgd dat de Amsterdamse Waterleidingduinen behouden zijn gebleven en niet het veld hebben moeten ruimen voor wegen en bebouwing. In 1990 zijn de Amsterdamse Waterleidingduinen officieel als natuurmonument aangewezen. Dit geeft de verplichting te zorgen dat alle natuurwaarden behouden blijven. Dit wordt o.a. bereikt door geen dennenbossen en helmgras meer aan te planten, zodat de duinen weer kunnen verstuiven en de oorspronkelijke begroeiing weer kan terugkeren. Ook vindt in gebieden beweiding plaats om tot een gevarieerdere begroeiing te komen.

Vergrassing van de duinen

Vergrassing is in de kustduinen een groot probleem. Grote oppervlakten zijn bedekt met duinriet, kweek en helm. Dit alles gaat ten koste van flora en fauna. Belangrijke oorzaken van de achteruitgang van de soortenrijkdom door vergrassing zijn luchtverontreiniging en de achteruitgang van het konijn, die de vegetatie kort hield. Door een te lage konijnenstand neem de vergrassing snel toe met als eindresultaat een ruige grasmat en een dikke strooisellaag. Door het uitzetten en onderzoeken van permanente kwadraten heeft men gevonden dat in verruigde kwadraten 15 soorten planten staan tegen 30 soorten in door konijnen begraasde kwadraten. Ook bij de stand van de dagvlinders zijn dergelijke verschillen geconstateerd.

Het waterleidingbedrijf heeft verschillende experimenten uitgevoerd om de vergrassing terug te dringen om weer tot duingraslanden te komen. De eerste resultaten zijn geboekt en lijken bemoedigend. Meer hierover zullen we op de excursie vernemen.

Begrazing

In 1985 is men begrazing gaan toepassen op het eiland van Rolvers, een 37 ha groot door water omgeven gebied. De begrazing moest een bijdrage leveren aan de verstuiving en het tegengaan van vergrassing en verstruiking. De begrazing was extensief, n.l. 8 runderen gedurende de maanden april tot november, in de zomer aangevuld met een stier. Als referentiegebied diende het  Kromboomsveld en de Donderhoek, samen 21 ha groot. Als gevolg van de begrazing hebben op het eiland van Rolvers grote veranderingen in de vegetatie plaatsgevonden. De vergrassing is o.a. beperkt gebleven in vergelijk met de referentiegebieden. Wel is gebleken dat grote grazers de rol van het konijn niet kunnen overnemen. De Amerikaanse vogelkers wordt door de runderen goed in toom gehouden. In niet begraasd terrein ten noorden van het eiland van Rolvers  heeft deze soort zich explosief uitgebreid. Ook de kwelplassen worden door de koeien open gehouden.

Het eiland van Rolvers is een eldorado van graslandpaddestoelen zoals knotszwammen, aardtongen, satijnzwammen en wasplaten. Ook de konijnen kunnen zich op het eiland van Rolvers in stand houden. Door het verdwijnen van het riet is het aantal broedvogels van riet en water aanzienlijk gedaald. Van struweelvogels is de dichtheid gelijk gebleven. Voor de dagvlinders is nog geen duidelijkheid gekregen omtrent de effecten van  de begrazing. Van de in totaal in de AWD waargenomen 30 libellensoorten komen er 21 op het eiland van Rolvers voor. Bij een eenmalige telling van sprinkhanen is vastgesteld dat het eiland van Rolvers 10 tot 15 keer zoveel individuen herbergt als de referentie gebieden. De begrazing op het eiland van Rolvers is een succes maar niet op alle fronten, konijnen blijken toch  een onmisbare factor in de begrazing te zijn. We zullen ook een bezoek brengen aan het eiland van Rolvers en e.e.a. met eigen ogen kunnen aanschouwen.

Programma

Vanwege de af te leggen afstanden in het duingebied (we zullen verschillende gebieden bekijken) wordt het een combinatie-excursie van fietsen en lopen. Je kunt je eigen fiets meenemen of gebruik maken van een huurfiets.

We worden deze dag begeleid door twee medewerkers van de waterleiding maatschappij te weten  Mark van Til (ecoloog) en Peter Olijhoek (medewerker Waternet) en Frans Koning (medewerker inventarisatie werkgroep), die het laatste deel van de excursie zal leiden. Allen goede kenners van het gebied.

We verzamelen om 10.00 uur bij de ingang van de Amsterdamse Waterleidingduinen aan de Vogelenzangseweg 21 te Vogelenzang, ingang Oase.

Hoe er te komen?

Vanuit alle richtingen, kies richting Haarlem. Bij Haarlem neem je richting Zandvoort, je komt dan in Heemstede, houd hier richting Zandvoort aan, in Heemstede kom je langs het station. Blijf rechtdoor rijden en vervolg de weg naar Zandvoort. Even buiten Heemstede kom je op een ovale rotonde. Ga hier linksaf richting Vogelenzang. Blijf deze weg volgen, na enige tijd heet dit de Vogelenzangseweg.  Op nummer 21 ligt aan de rechterkant de ingang " De Oase". Je kunt hier je auto parkeren (betaald tarief, dagkaart). Op het kaartje staat "De Oase" aangegeven met een paarse pijl.

We verblijven de gehele dag in het veld en keren na de excursie op deze plaats terug. Hier is een pannenkoekenhuis gevestigd waar we een drankje kunnen gebruiken en daarna onze honger kunnen stillen met het nuttigen van een of meerdere pannenkoeken. We zullen op tijd eindigen zodat de mensen die van verre komen ook weer redelijke tijd thuis kunnen zijn.

De lunch zullen we in het veld gebruiken, zorg dus voor voldoende proviand en drinken.

Opgeven

Geef je voor 5 juni op en vermeld bij de opgave of je een eigen fiets meeneemt of dat je gebruik wilt maken van een huurfiets. Opgeven bij Han, han.bouman@planet.nl of 0523-251520

Tot ziens in Vogelenzang 

Ferry en Han Bouman